Ogólnopolskie Badania Umiejętności Trzecioklasistów w roku 2013 wskazywały jednoznacznie na niezadowalające efekty edukacji matematycznej. W maju 2014 roku co trzeci maturzysta nie zdał matury z matematyki. Z przytoczonych danych wynikało, że konieczne były zasadnicze zmiany w organizacji edukacji matematycznej począwszy już od pierwszej klasy szkoły podstawowej. Propozycję takich zmian oraz sposoby jej realizacji przedstawiła w swojej publikacji „Dziecięca matematyka – dwadzieścia lat później” prof. Edyta Gruszczyk-Kolczyńska, którą w 2015 roku gościliśmy w małym Długoszu. Pani Profesor wygłosiła wtedy wykład dotyczący dzieci matematycznie uzdolnionych oraz metod pracy w matematycznej edukacji wczesnoszkolnej. Od tego momentu stosujemy metody prof. Gruszczyk-Kolczyńskiej w naszej szkole. Na czym polega edukacja matematyczna w klasach 1-3 wg pomysłu pani profesor? Otóż przede wszystkim na konieczności łączenia wspomagania rozwoju umysłowego dzieci z kształtowaniem wiadomości i umiejętności matematycznych. Oto najważniejsze zagadnienia „Dziecięcej matematyki” wg koncepcji prof. E. Gruszczyk- Kolczyńskiej realizowanej w naszej szkole:
- Kształtowanie orientacji przestrzennej dzieci;
- Wychwytywanie rytmów, kontynuowanie ich oraz przenoszenie dostrzeżonych regularności z jednej reprezentacji do innej;
- Kształtowanie umiejętności liczenia w możliwie szerokim zakresie;
- Kształtowanie i doskonalenie umiejętności rachunkowych od poziomu manipulacji przedmiotami poprzez liczenie na zbiorach zastępczych aż do rachowania w pamięci;
- Wspomaganie dzieci w rozwijaniu rozumowania przyczynowo – skutkowego oraz przewidywania. Pomaganie dzieciom w rozumieniu sensu równości i nierówności;
- Wspomaganie dzieci w precyzyjnym klasyfikowaniu;
- Wspomaganie dzieci w rozwoju operacyjnego rozumowania w zakresie potrzebnym do kształtowania pojęć liczbowych;
- Układanie i rozwiązywanie zadań z treścią;
- Mierzenie długości, pomiar płynów, waga i ważenie, mierzenie czasu (kalendarz i zegar);
- Rozwijanie intuicji geometrycznych;
- Obliczenia pieniężne i mała domowa ekonomia;
- Przybliżanie dzieciom sensu gier planszowych oraz konstruowanie gier przez dzieci.
Do realizacji powyższej koncepcji wykorzystujemy różnorodne pomoce dydaktyczne, które każdy uczeń otrzymuje w wyprawce matematycznej oraz dodatkowo korzystamy z: kości matematycznych, klocków Dienesa, geoplanów, kart Grabowskiego, darów Froebla, matematycznych gier planszowych, miarek krawieckich, zegarów, wag, termometrów, kalendarzy, liczydeł, patyczków matematycznych, tangramów oraz wielu innych. Analizując działalność matematyczną dzieci w szkole prof. Gruszczyk-Kolczyńska ustaliła cechy umysłu dzieci matematycznie uzdolnionych. Należą do nich:
- łatwość nabywania umiejętności matematycznych,
- wczesne rozumowanie operacyjne na poziomie konkretnym (w sensie Jeana Piageta) oraz łatwość w posługiwaniu się symbolami matematycznymi,
- wykazywanie się zadziwiającym poczuciem sensu w sytuacjach życiowych i zadaniach szkolnych, które wymagają liczenia i rachowania, porządkowania, ustalania zależności itp.,
- dążenie do matematyzowania otaczającego świata (dziecko matematycznie uzdolnione ciągle chce liczyć i mierzyć, porównywać wielkości, ustalać proporcje itd.,
- umiejętność dłuższego od rówieśników skupienia na działalności matematycznej,
- brak zniechęcenia, gdy kolejne próby rozwiązania zadania matematycznego nie są skuteczne (uczeń zajmuje się nimi nadal, wykazując się zadziwiającą pomysłowością i trafnością rozumowania).
Wielu uczniów Publicznej Szkoły Podstawowej im. ks. Jana Długosza we Włocławku wykazuje cechy dzieci matematycznie uzdolnionych, dlatego podejmujemy wyzwanie rozwijania tych talentów i uzdolnień pracując metodami zaproponowanymi przez prof. Gruszczyk-Kolczyńską. Realizacja treści programowych odbywa się w atmosferze ufności, poczucia bezpieczeństwa i aprobaty dla indywidualności każdego ucznia. Uczeń ma pewność, że w każdej trudnej sytuacji spotka się z pomocą i zrozumieniem nauczyciela. Dajemy uczniowi tyle czasu, ile potrzebuje na wykonanie zadania lub zrozumienie danej kwestii. Pośpiech zwykle prowadzi do powierzchowności, dlatego nie gonimy za dużą liczbą wykonanych ćwiczeń i zadań. Pozwalamy uczniom na pełną koncentrację na danej czynności oraz na zgłębianie jej istoty. Wierzymy, że źródła sukcesu w nauczaniu matematyki w klasach 1-3 należy upatrywać w codziennych, dobrze zaplanowanych i zorganizowanych zajęciach. Tylko taka metoda pracy daje gwarancję, że dzieci polubią matematykę i zostaną dobrze przygotowane do klasy 4.
Klaudia Majewska-Rybacka
